کود کشاورزی ( به انگلیسی Fertilizer ) به ماده ی طبیعی یا سنتزی گفته می شود که به خاک یا بافت گیاه اضافه می شود تا یک یا چند ماده ی غذایی مورد نیاز برای رشد گیاه را فراهم کند. این مواد می توانند از منبع طبیعی باشند که به اینها کود های ارگانیک ، آلی یا طبیعی گفته می شود و می تواند به صورت صنعتی تهیه شود که به این نوع کود ، کود شیمیایی یا معدنی گفته می شود.
کود های کشاورزی رشد گیاهان را افزایش می دهند که این هدف از دو راه محقق می شود. یکی راه مرسوم است که اضافه کردن مواد غذایی مفید به خاک یا گیاه است و راه دیگر اضافه کردن برخی کود هاست که کارایی خاک را به وسیله ی نگهداری آب و هوادهی افزایش می دهند.
ترکیبات کود های کشاورزی به گونه ای است که عناصر مغذی گیاه را فراهم کند.
عناصر مهم موجود در انواع کود که برای رشد گیاه ضروری اند
سه عنصر مغذی اصلی که برای رشد گیاه ضروری هستند و در انواع کود ها وجود دارند عبارتند از :
۱- نیتروژن (N) : باعث رشد برگ می شود
۲- فسفر (P) : باعث تقویت ریشه ، گل ها ، دانه ها و میوه ها می شود
۳- پتاسیم (K): باعث تقویت ساقه و بهبود حرکت آب در گیاه و بیشتر شدن گل دهی و میوه دهی می شود.
سه عنصر ثانویه مهم در تقویت گیاه کلسیم (Ca) ، منیزیم (Mg) و گوگرد (S) هستند.
عناصر ریز مغذی یا میکرو مغذی که گیاه به مقدار کم به آنها نیاز دارند نیز عبارتند از : مس (Cu) ، آهن (Fe) ، منگنز (Mn) ، مولیبدن (Mo) ، روی (Zn) و بور (B)
دیگر عناصر مفید اما کم اهمیت تر نسبت به بقیه عبارتند از سیلیسیم (Si) ، کبالت (Co) و وانادیم (V).
مواد مغذی مورد نیاز برای زندگی سالم گیاه بر پایه عناصر طبقه بندی می شوند اما در واقع این عناصر نیستند که در کود های کشاورزی استفاده می شوند بلکه ترکیباتی که شامل این عناصر هستند پایه این کود ها می باشند.
عناصر ماکرو مغذی در مقادیر زیاد به وسیله ی گیاه مصرف می شوند و در بافت گیاه به مقدار ۰٫۱۵ – ۶ درصد (درحالت خشک) وجود دارند.
گیاهان از چهار عنصر اصلی ساخته شده اند که عبارتند از هیدروژن ، اکسیژن ، کربن ، نیتروژن و کربن . هیدروژن و اکسیژن به مقدار زیاد در آب و کربن دی اکسید وجود دارند و به وسیله ی گیاه قابل استفاده اند. اگر چه بیشتر اتمسفر از نیتروژن ساخته شده است اما نیتروژن موجود در هوا به فرمی نیست که به وسیله ی گیاه قابل مصرف باشد.
نیتروژن مهم ترین کود کشاورزی است زیرا در پروتئین ها ، DNA ، کلروفیل و … گیاه حضور دارد. برای اینکه نیتروژن برای گیاه مفید و مغذی باشد باید به اصطلاح به فرم “ثابت” باشد.تنها برخی باکتری و گیاهان میزبان آنها می توانند نیتروژن اتمسفری را به آمونیاک ( فرم ثابت ) تبدیل کنند . بنابرین اکثر موارد نیاز است که نیتروژن لازم برای گیاه از طریق اضافه کردن کود های نیتروژن دار تامین گردد.
فسفات ها نیز برای تولید ATP , DNA که انتقال دهنده ی اصلی انرژی در سلول ها هستند مورد نیاز اند.
ریز مغذی ها یا میکرو مغذی ها در مقادیر کم به وسیله گیاه مصرف می شوند و در بافت گیاه در حد قسمت در میلیون ۴۰۰ – ۰٫۱۵ ppm وجود دارند . این عناصر ریز مغذی معمولا در بخش فعال (اکتیو سایت)آنزیم ها وجود دارند و متابولیسم گیاه را انجام می دهند. از آنجا که این عناصر کاتالیزور ها (آنزیم ها) را فعال می کند اثرشان بیشتر از درصد وزنی شان است.
انواع کود های کشاورزی
کود های را می توان بر اساس منبع و منشا آنها ، حالت فیزیکی و … دسته بندی کرد .
بر اساس منبع کود ها به دو دسته کود شیمیایی (معدنی) و کود ارگانیک یا طبیعی یا آلی تقسیم بندی کرد که در مقالات بعدی به هر کدام از این دسته ها با جزئیات بیشتر پرداخته می شود.
از لحاظ حالت فیزیکی هم کود ها معمولا به سه حالت کود های پودری ، کود های مایع و کود های گرانوله وجود دارند که در مقالات بعدی در مورد هر یک از این موارد توضیح داده خواهد شد.
این مقاله و این گرافیک توسط وبسایت www.cheminfinity.com طراحی و تهیه شده است . کپی برداری تنها با ذکر منبع مجاز است.